دروس فى علم الاصول (کتاب)

از دانشنامه‌ی اسلامی
نویسنده محمدباقر صدر
موضوع اصول فقه شیعه
زبان عربی
تعداد جلد 2

دروس فی علم الأصول

کتاب «دروس فی علم الاصول» تألیف شهید سید محمدباقر صدر (م، ۱۴۰۰ ق)، با موضوع آموزش اصول فقه است.

مؤلف

مؤلف کتاب، شهید سید محمدباقر صدر در سال ۱۳۵۳ ق در کاظمین دیده به جهان گشود و آثار نبوغ و استعداد خارق العاده از کودکى در وى نمایان بود. او از همان کودکى به تحصیلات علوم دینى پرداخت و مقدمات و سطح را نزد برادرش سید اسماعیل صدر در کاظمین فراگرفت. در یازده سالگى رساله اى در منطق و در دوازده سالگى حاشیه اى دقیق بر معالم الاصول نگاشت.

در سال ۱۳۶۵ ق در سیزده سالگى به نجف اشرف هجرت کرد و در همین سنین درس خارج را نزد دایى خود آیت الله شیخ محمدرضا آل یاسین و آیت الله خوئى شروع کرد و در سنین بلوغ به درجه اجتهاد رسید. وى در هیجده سالگى فتاواى فقهى خود را در حاشیه رساله علمیه دایى اش شیخ محمدرضا آل یاسین یعنى بلغة الراغبین نگاشت و از سوى مراجع زمان اجازه اجتهاد گرفت.

در دهه دوم عمرش نظریات اصولى خود را در رساله اى به نام غایة الفکر نوشت که در سال ۱۳۴۷ ق به چاپ رسید. او در ۲۵ سالگى در سال ۱۳۷۸ ق تدریسِ دوره خارج را شروع کرد. برخی از تألیفات شهید صدر عبارتند از: دروس فى علم الاصول، اقتصادنا، فلسفتنا. وی در سال ۱۴۰۰ ق بدست رژیم بعث عراق به شهادت رسید.

محتوا و سبک کتاب

این کتاب در موضوع اصول فقه است. شهید صدر در تألیف این کتاب، آموزش مرحله به مرحله را مدنظر داشته و به اجرا گذاشته است. از این رو در حلقه اول از مطالب اصولى به اختصار سخن مى گوید و همان مطالب را در حلقه دوم هم مطرح مى کند و نهایتاً در حلقه سوم، عمق مطالب و کمیت و کیفیت آن نسبت به دو حلقه اول و دوم بیشتر و بهتر مى شود.

به این ترتیب، شهید صدر تمام مطالب اصولى را که در این مدت طلبه به آموزش آن مشغول است، به طور مرتب و زنجیروار براى او یادآور مى شود. این روش در ارتکاز مطالب در ذهن خواننده و یادگیرى مطلب و ملکه شدن آن بسیار مؤثر است.

این کتاب به وسیله انتشارات دارالکتب اللبنانى مکتبة المدرسة در بیروت چاپ و منتشر شده است.

منابع

  • محمدرضا ضمیری، کتابشناسی تفصیلی مذاهب اسلامی.

متن کتاب

دروس فی علم الأصول

منابع اصول فقه
متون به ترتیب تاریخ وفات مولفین
التذکرة بأصول الفقه

شیخ مفید

(م413ق)

الذریعه

سید مرتضی

(436-335)

عدة الاصول

شیخ طوسی

(460-385)

غنیة النزوع

ابن زهره

(585-510)

تهذیب الوصول

علامه حلی

(726-648)

مبادی الوصول

علامه حلی

(726-648)

القوائد و الفوائد

شهید اول

(786-734)

تمهید القوائد

شهید ثانی

(965-911)

معالم الدین

صاحب معالم

(م1011)

زبدة الاصول

شیخ بهائی

(1030-953)

الوافیه فی الاصول

فاضل تونی

(م 1071)

الفوائد الحائریه

وحید بهبهانی

(م1206)

قوانین الاصول

میرزای قمی

(م1231)

فرائد الاصول

شیخ انصاری

(م1281)

کفایة الاصول

آخوند خراسانی

(م1329)

مفاتیح الاصول

سید محمد مجاهد

(م1342)

فوائد الاصول (نائینی)

میرزا محمدحسین نائینی

(1355-1276)

وقایة الأذهان

محمد رضا نجفی اصفهانی

(م 1362)

اصول الفقه

شيخ محمدرضا مظفر

(م 1383)

منتهی الاصول

سید محمد حسن بجنوردی

(1395-1316)

المعالم الجدیده

سید محمد باقر صدر

(1399-1355)

اصول الاستنباط

سید علی نقی حیدری

(1403-1325)

مناهج الوصول

امام خمینی

(1409-1320)

الاصول العامه

سید محمد تقی حکیم

(1346-)

شروح
شروح معالم الدین ← حاشیه معالم، سلطان العلماء (م 1064) - حاشیه معالم، ملا محمد صالح مازندرانی (م 1081) - هدایة المسترشدین، شیخ محمدتقی اصفهانی (م 1248)
شروح فرائد الاصول ← أوثق الوسائل، میرزا موسی بن جعفر بن احمد تبریزی - بحر الفوائد، میرزا محمد حسن آشتیانی - درر الفوائد فی الحاشیه علی الفرائد، آخوند خراسانی - فوائد الرضویه، آقا رضا همدانی
شروح کفایه ← انوار الهدایه، امام خمینی - حاشیة الکفایه، علامه طباطبائی - الحاشیة علی الکفایه، سید حسین بروجردی - حقائق الاصول، سید محسن حکیم - عنایة الاصول، سید مرتضی حسینی یزدی

منتهی الدرایه، سید محمد جعفر جزائری شوشتری - نهایة الدرایة، آیت الله کمپانی - نهایة النهایة، میرزا علی ایروانی